lunedì 1 settembre 2014

S'assessora at tocadu su tastu de s'istatuto.



In Neoneli, su 23 de su mese coladu, s'assessora Firino  at fatu un'interventu e nemos si l'isetaiat, tzertu galu no ischimus comente at a sighire sa polìtica linguìstica de custa giunta noa, est de importu chi su traballu fatu fintzas a oe non bèngiat azeradu, est de importu chi non si torret in dae segus ma si andet a dae in antis.

S'assessora at chistionadu de trasmissione intergeneratzionale e fintzas de chirca pro averiguare s'istadu de sa limba e da in ue partire, pro si fàghere un'idea de comente istat su sardu e de cantu est connotu bastat chi preguntet a sos 150 operadores chi collàborant cun sas iscolas o faghent laboratòrios de limba sarda cun sos pitzinnos, s'iscòbiat deretu: sos pitzinnos sardu non nde chistionant, su prus non lu faeddant b'at pagu de ite fàghere, medas si birgòngiant, tocat a partire da in cue, tocat de potentziare sas polìticas fatas fintzas a como megiorendelas, tzertu posca andat bene sa comunicatzione, su canale temàticu totu in limba e sa ràdio ca comente issa matessi at nadu, oe chi est oe, sos gazetinos in sardu no ant mai su matessi balore de cussos in italianu duncas tocat de si pinnigare sas mànigas totus e de traballare pro sa limba si a beru bi si credet. 

In s'interventu suo però s'assessora  at nadu una cosa de importu chi galu sa classe dirigente fortzis non l'at intesa bene s'insonada o fortzis non la cheret intèndere: si tratat de s'istatuto, carchi mastru e mastra dae belle 15 annos a como aiat giai cussigiadu sa modìfica de s'istatuto ma nemos mai s'at leadu sa pelea de contivigiare cust'aspetu fundamentale. 
Si nos leamos sa pelea de abaidare sos istatutos de àteras regiones a istatuto ispetziale nos amus a sapire chi in su nostru sa limba nosta no est mancu mentovada ma in àteros sa limba de minoria no est petzi mentovada ma si chistionat de bilinguismu, imparu de sa limba de minoria in iscola e amparu de sas pròprias traditziones linguìsticas e culturales . 

E tando a nos nche la catzamus sa tzinniga dae ogros?



Esempros de tutela e amparu de limbas de minoria:

TITOLO VI
LINGUA E ORDINAMENTO SCOLASTICO
Nella Valle d'Aosta la lingua francese è parificata a quella italiana.
Gli atti pubblici possono essere redatti nell'una o nell'altra lingua, eccettuati i provvedimenti dell'autorità giudiziaria, i quali sono redatti in lingua italiana.
Le amministrazioni statali assumono in servizio nella Valle possibilmente funzionari originari della Regione o che conoscano la lingua francese.

Nelle scuole di ogni ordine e grado, dipendenti dalla Regione, all'insegnamento della lingua francese è dedicato un numero di ore settimanali pari a quello della lingua italiana.
L'insegnamento di alcune materie può essere impartito in lingua francese.

L'insegnamento delle varie materie è disciplinato dalle norme e dai programmi in vigore nello Stato, con gli opportuni adattamenti alle necessità locali.
Tali adattamenti, nonché le materie che possono essere insegnate in lingua francese, sono approvati e resi esecutivi, sentite Commissioni miste composte di rappresentanti del Ministero della pubblica istruzione, di rappresentanti del Consiglio della Valle e di rappresentanti degli insegnanti.

Art. 40bis (28)
Le popolazioni di lingua tedesca dei comuni della Valle del Lys individuati con legge regionale (29)hanno diritto alla salvaguardia delle proprie caratteristiche e tradizioni linguistiche e culturali.
Alle popolazioni di cui al primo comma è garantito l'insegnamento della lingua tedesca nelle scuole attraverso gli opportuni adattamenti alle necessità locali.

TITOLO XI  
Uso della lingua tedesca 
e del ladino 
Bie sos artìculos 99, 100, 101 e 102.

Fintzas su Friuli in s'Istatuto suo amparat e tocat sa chistione de sa limba de minoria cun artìculos pretzisos e craros.

In Sardigna galu ite fàghere bi nd'at meda meda.


Nessun commento:

Posta un commento