mercoledì 28 maggio 2014

SENTIDOS PRO UNA DIE DE FESTA MANNA.........

Sàbadu coladu, su 24 de maju, in Bortigale, sa manifestatzione de sos tenores at tentu unu sutzessu mannu. Gente meda est acudida a iscurtare sos reladores e sos tenores:

Tenore Musserrata de Olìana

Tenore Remunnu 'e Locu de Bitti

Tenore Garteddesu

Tenore Jorghi Matteoli de Ovodda

Tenore Cuncordu Ortigalesu
Tenore Santu Padre de Bortigale.
  
Sa pratza s'est prenada a bellu a bellu. Ant chistionadu sos reladores Roberto Carta e Fabio Calzia.



In custu sero in Bortigale cosas bellas nd'at capitadu meda:
  • una est istada cussa de àere intesu Calzia, chi mancari su sardu non lu chistionet a fitianu, s'est impinnadu e at espostu totu sa relata sua in sardu, bravu meda pro sos contenutos bogados a campu e fintzas pro s'epositzione in sardu, est istadu un esempru mannu pro totu cussos chi narant chi su sardu non lu chistionant e cun cussa còntziga nche imbucant in italianu, Calzia at mustradu comente mancari unu su sardu non lu chistionet, si cheret podet afrontare argumentos tècnicos fintzas in limba mancari cun un'isfortzu mannu a faeddare,
  • àtera cosa bella est istada sa presentada chi at fatu tziu Tanielle Cossellu, unu de sos tenores Remunnu 'e locu de Bitti, unu grande òmine, issu at chistionadu de s'atividade de su grupu suo ma una de sas cosas prus bellas est istadu s'ammentu suo pro s'amigu: at naradu  cantu, sa bon'ànima de su biadu de Piero Sanna (chi faghiat parte de su tenore) fiat pistighingiadu pro sos barant'annos de s'atividade issoro. A dolu mannu Sanna no est prus cun nois ma siguramente at a èssere cuntentu che pasca pro custa manifestatzione chi at bidu paritzas biddas de sa Sardigna impinnadas.
  •  de ispantu sos tenores de Musserrata de Olìana, bator giovaneddos: Federico Congiu -20 annos- Gianmichele Madeddu de 21, Valentino Congiu de 17 e Antoni Mula semper de 17 annos chi però faghet parte de su Tenore Santu Nàsciu e pro sa die at cantadu in parte de Luca Atzori, una bellesa a los iscurtare ma mescamente a bìere chi sa limba e su cantu sunt contivigiados dae chie giai giai est benende a su mundu. Cun giovanedos che a custos sa limba giai bi la sighit. Bravos de a beru!!!
  • Bellu meda s'interventu de su segretàriu de su Sòtziu Tenores de Sardigna: Antiogu Bussu chi at postu in evidèntzia comente intre sardos, si si cheret, nos podimus cumprèndere, Bussu est ollolaesu e at chistionadu sa variedade sua e totus ant cumpresu su chi naraiat.Custu mustrat chi su de nàrrere chi intre sardos de biddas diferentes non nos cumprendimus est ebbia una còntziga pro non chistionare in sardu!!! Unu machine chi galu in conca de medas est arraighinadu bene ma chi pro andare a in antis tocat de nche lu tirare e posca sas cosas tocat a las iscumbatare de persone e no a crèere a totu su chi nos narant..........
  • Paràulas bellas e melodiosas cun sa chistionada de Roberto Carta, oschiresu, issu puru at dadu su contributo suo cun una relata subra modas e limba.
Sàbadu su 31 de maju s'apuntamentu est in Abbasanta in su tzentru servìtzios de su Nuraghe Losa, pro tancare in bellesa custa manifestatzione manna, e comente si narat àteros annos menzus.  

Pro nde ischire de prus, subra de su progetu, inoghe su situ tenores.org

Totus sos atòbios inoghe

mercoledì 21 maggio 2014

Mandamentu VI, comintzant sas atividades in sardu cun sos pitzinnos.

Silanos - Su 14 de maju est comintzadu in s’iscola de s’infàntzia Sacro Cuore de Silanos su laboratòriu in limba sarda: Papamus a manera sana. S’operadora de su mandamentu VI (Bortigale, Silanos e Sindia) at ammaniadu su progetu chi pertocat s’alimentatzione, l’at presentadu a sos Dirigentes Iscolàsticos de sos Comunes de pertinèntzia dende sa disponibilidade sua a traballare cun sos pitzinnos minores. Sunt istados seberados sos pitzinnos de custa fasca de edade ca est cussa prus dìliga e sunt issos chi unu cras ant a mantènnere sa limba bia, custu est su desìgiu….. Oe sos pitzinnos ant imparadu sas atziones de su mangianu, cussas chi si faghent cando s’ismùrgiat, su nùmene de sos trastes impreados pro ammaniare s’ismùrgiu, su nùmene de sos alimentos chi si màndigant e pro ite est de importu a mandigare bene e a non brinchiare s’ismùrgiu.
Pro mèrculis chi intrat sunt istados cuntatados, pro bènnere a iscola, giajos e giajas a manera chi sos pitzinnos intendant fintzas dae buca de sos mannos issoro su sardu e sas esperièntzias de sos tempos colados pro fàghere unu cunfrontu. Sa punna de su progetu est de
• Crarire e connòschere sa relata manna intre su chi si màndigat e sa salude de su corpus.
• Cumprèndere sa pressione sotziale e culturale chi esistit subra de su consumu alimentare.
• Cumprèndere comente est mudada sa manera de papare e pro ite,vantàgios e nono. Diferèntzias intre eris e oe.
• Crèschere sas connoschèntzias de sos pitzinnos subra de un’alimentatzione sana e regulare.
• Educare a unu consumu giustu e regulare de sos alimentos
• Connòschere sos nùmenes de sos màndigos.
A segunda de sos pitzinnos, est a nàrrere de s’edade, s’ant a fàghere atividades diferentes e sas maneras de trasmìtere sos contenutos mudant issas puru, cun s’isetu de nde bogare profetu mannu in su benidore.

lunedì 19 maggio 2014

Europa - Turre de Babele.

S'Europa si podet paragonare a una turre de Babele: si chistionant prus de 60 limbas a banda cussas ufitziales, 11.
Baranta mìgia miliones de persones, pagu prus o mancu su 10% de sa popolatzione europea, impreat una limba diferente dae cussa de sa majoria de sa popolatzione natzionale.
 
Custu datu mustrat chi sa diversidade sòtziu culturale est una richesa de no ispèrdere e fràigat un'Europa democràtica, comente bessit a campu in s'art. 22 de sa ''Carta dei diritti fondamentali dell'Unione europea'':


''L'Unione rispetta la diversità culturale, religiosa e linguistica''. 

Una definitzione de limba ''minoritaria'' si podet agatare in sa ''Carta europea per le lingue regionali e minoritarie'', unu tratadu internatzionale firmadu in su 1992 in su cuadru de su Consìgiu d'Europa, s'organizatzione internatzionale cun sea in Strasburgo, chi tratat de deretos de òmines e de cultura. 

Sunt ''lingue tradizionalmente usate all'interno di un dato territorio di una nazione, da cittadini che formano un gruppo numericamente meno numeroso del resto della popolazione, che parla lingue differenti da quella ufficiale dello stato. Non includono nè i dialetti delle lingue ufficiali, nè le lingue dei migranti''. 

[…]

Sa punna de sa Carta de su Consìgiu d'Europa est de amparare e favoressere sa promotzione de sas limbas minoritàrias, reconnoschende deretos comente s'imparu in iscola e s'impreu in sas amministratziones pùblicas e in sos mèdios locales.
 […] andat a sa Cumissione europea su mèritu de àere istudiadu sa chistione a fundu e de àere postu a disponimentu istrumentos finantziàrios pro sustènnere sas limbas chi non sunt ufitziales.

Sa Cumissione, pro pòdere amparare, in su 1992- 93 at cumissionadu un'istùdiu chi at sighidu su caminu cun su raportu Euromosaic. In custu documentu si definiant sas variàbiles sotziales, econòmicas, culturales e istitutzionales, chi faghiant campare e ispartzighinare una limba. 
[…] serviat un'atzione de promotzione e amparu dae parte de sas istitutziones. 

Sa Cumissione dae sa segunda metade de sos annos '90, sighit una lìnea ispetziale de bilantzu annuale e duncas benint finantziados paritzos progetos de su setore, dat un'agiudu mannu a duas de sas prus mannas organizatziones europeas: s'Ufìtziu europeu pro sas limbas pagu connotas e impreadas, EBLUL, e sa retza europea de informatzione e de monitoràgiu, Mercator , ambas ghiadas dae su Parlamentu europeeuropeo, su primu in su 1982 e su segundu in su 1987. 
[…]
  


                                            Dae su situ cesdomeo, versione italiana.

Bortigale, sighint sos adòbios cun sas boghes de Sardigna!


Sàbadu 24 de maju apuntamentu, a mangianu, cun sos piciocos de s'iscola mèdia, s'at a fàghere unu laboratòriu de tenore, su progetu est istadu presentadu in belle totus sos comunes de sa Provìntzia de Nùgoro dae su sòtziu TENORES SARDIGNA.
In Bortigale s'ufìtziu de sa limba sarda at collaboradu: in antis de su laboratòriu, s'operadora a pustis de àere leadu sos cuntatos cun sos professores e su Dirigente Iscolàsticu, at introduidu s'argumentu dae largu ispieghende e informende a sos piciocos comente at mudadu sa limba sarda in su tempus, pro ite est limba, pro ite oe sa limba arriscat de mòrrere e comente, paris totus cantos diamus pòdere mudare sas cosas.
S'operadora at dadu a sos piciocos unu cuestionàriu chi deviant cumpilare in manera anònima, custu pro averiguare su gradu de interesse pro s'argumentu e pro àere un'idea de cantu connoscant sa limba e s'istòria de sa terra issoro.

Sàbadu 24, sos piciocos ant a sighire cust'àndala de sa limba acumpangiados dae Antiogu Bussu, sòtziu de Tenores Sardigna e Giampiero Milia de su Cuncordu Bortigalesu, at abèrrere sos traballos su Sìndigu de sa bidda: Francesco Caggiari.
A sero s'apuntamentu sighit in pratza, a sas ses e mesu, cun una cunferèntzia, ant a chistionare Roberto Carta, istudiosu de cultura sarda e Fabio Calzia de su Cunservatòriu de Casteddu.

Sa manifestatzione at acabare cun sos càntigos de sos tenores:

Tenore Musserrata de Olìana
Tenore Remunnu 'e Locu de Bitti
Tenore Garteddesu
Tenore Jorghi Matteoli de Ovodda
Tenore Cuncordu Ortigalesu

Tenore Santu Padre de Bortigale



PROGETU  - CAMPOGIOVANI -

 Sa Presidèntzia de su Consìgiu de sos Ministros – Dipartimentu de sa Gioventude e de su Servìtziu Tzivile Natzionale,
in collaboratzione cun:
Marina Militare, de sos Vìgiles de su Fogu, Capitaneria de Portu, Guàrdia Costiera e sòtziu Croce Rossa,
dat a sos giòvanos, dae sos 14 a sos 22 annos, sa possibilidade de fàghere cursos de badas chi tenent durada mìnima de una chida. S’at a fàghere una graduatòria de sos chi ant a pòdere leare parte a sos campos estivos, in base a critèrios de mèritu iscolàsticu, in casu de paridade s’at a seberare intre sos prus mannos e intre sos chi tenent su rèditu ISEE familiare, de s’annu coladu, prus bassu.

MARINA MILITARE. Iscadèntzia bandu: 4 de trìulas.

Sunt prevìdidos 4 cursos de vela pro 300 giòvanos nàschidos in su 1997, 1998 e 1999 (metade òmines e metade fèminas), durada 10 dies.


VÌGILES DE SU FOGU. Iscadèntzia bandu: 23 de maju.
Sunt prevìdidos 33 cursos chi tenent sa punna de fàghere vìvere a sos chi ant leare parte esperièntzias de cunfrontu, iscurtu e collaboratzione cando s’ant a fàghere sas atividades de pràtica. S’ismàniu de sos cursos at a èssere in 16 regiones italianas, pro 771 giòvanos de edade intre sos 15 e sos 20 annos,



CAPITANERIA DE PORTU. Iscadèntzia bandu: 23 de maju.
Sunt prevìdidos 205 cursos chi tenent sa punna de acortziare sos giòvanos a su mare, edade pro leare parte: dae sos 15 a sos 22 annos. At a èssere dadu a s’acabu, s’atestadu de frecuèntzia.


CROCE ROSSA. Iscadèntzia bandu 9 de làmpadas.
Sunt prevìdidos 33 cursos pro giòvanos de edade dae sos 14 a sos 20 annos, sa punna est cussa de acortziare sos giòvanos a sos temas de educatzione a sa salude, a sa paghe, a su servìtziu pro sa pròpia comunidade e a sa cooperatzione internatzionale. Si cherent avesare sos giòvanos a su traballu de grupu pro lòmpere a obietivos comunes e de balore sotziale.





martedì 13 maggio 2014

Dopo Babele. L’Europa e le Lingue.

 A cura dell’ARLeF – Agjenzie regionâl pe lenghe furlane (Agenzia regionale per la lingua friulana).

Il rispetto della diversità linguistica costituisce un valore fondamentale dell’Unione europea, alla stessa stregua del rispetto per l’individuo, dell’apertura alle altre culture e della tolleranza. La Carta dei diritti fondamentali dell’Unione europea vieta infatti qualsiasi forma di discriminazione, compresa quella fondata sulla lingua (articolo 21), e sancisce il rispetto, insieme alla diversità culturale e religiosa, anche di quella linguistica (articolo 22).
Sighi a lèghere in su situ Vicino/lontano.

LA LINGUA CRESCE CON UNO STANDARD

La lingua cresce se è standard
Dae s'unione Sarda de su 30 de abrile 2014

Dal 2010 una prima versione del Cros è stata disponibile online sul sito della Regione. Può anche essere scaricata gratuitamente dalle suite OpenOffice e LibreOffice. Ma ieri una nuova versione è stata presentata in forma solenne nella sala consiliare del Municipio di Oristano. Dove si è festeggiato il raggiungimento dei 40 mila lemmi fondamentali. Traguardo di tutto rilievo. «Un correttore ortografico di una lingua europea si considera assestato quando raggiunge quota 30 mila», ha spiegato Francesco Cheratzu della casa editrice Condaghes, che ha realizzato il Cros, insieme alla azienda informatica Smallcodes di Carlo Zoli. «I nostri 40 mila vocaboli base, grazie alle regole codificate nel programma, sono in grado di generare più di tre milioni di parole». Da molti dialetti, la lingua di una nazione.
Il Cros è un work in progress. Ma è anche il simbolo dell’Ufìtziu Limba e Cultura sarda. Istituito nel 2008 sotto la guida di Giuseppe Corongiu, 49 anni, di Laconi. Il primo rappresentante del Movimento linguistico a entrare nelle istituzioni. Un militante che diventa burocrate. Mission impossibile? Macché. Nominato da Renato Soru, Corongiu è stato confermato dal centrodestra. Alfiere della standardizzazione, ha portato la Limba sarda comuna nelle scuole, nei libri, nei giornali. Il suo incarico (era in comando dal Comune di Quartu) scade il 16 maggio.

L’hanno invitata a restare? 
Ci vorrebbe una legge ad hoc. Non si è mai visto che una decisione del genere si prenda in 15 giorni. Una leggina del Consiglio precedente ha sanato situazioni simili, ma non la mia.

L’addio di Giuseppe Corongiu è la fine dell’Ufìtziu e della sua politica linguistica? 
 Sono dispiaciuto, ma nessuno è insostituibile. Anche se è un segnale negativo verso il Movimento linguistico.
 

Che cosa è la Limba sarda comuna? 
«È ciò che può fare del sardo una lingua normale».

Dicono che sia una lingua di plastica, che nessuno parla.
«Tutte le lingue scritte sono lingue artificiali. Senza la Lsc abbiamo solo i dialetti tradizionali, che non saranno mai legittimati come lingua vera e propria. Non esiste al mondo una lingua che ognuno scrive come vuole o come sente in casa. Quello si chiama dialetto. Senza una norma ufficiale non ci prenderanno mai sul serio, a Roma e Bruxelles».
I linguisti delle università sarde sostengono che esistano due macrovarianti irriducibili a unità, il logudorese e campidanese.
«Sono due astrazioni tradizionali e accademiche molto radicate. Continueranno ad esistere insieme alla Lsc. Ma ufficializzare due norme significa dire al mondo, e a noi stessi, che non esiste la lingua sarda, bensì due entità etnico-linguistiche. Cedere a questa linea significa scatenare il localismo. Il baroniese, l’ogliastrino, il nuorese, l’arborense e altri pretenderebbero l’ufficialità. Invece bisogna tutelare con forza gallurese, catalano, sassarese e tabarchino, che sono vere e proprie lingue minori».
Chi sono i padri della Lsc? 
«Il padre politico è stato Renato Soru. Ugo Cappellacci è stato un gran signore a proseguire. Michele Contini dell’Università di Grenoble e Diego Corraine i linguisti più vicini. Anche Roberto Bolognesi, che poi però ha cambiato idea. Io sono stato un trainer, uno zio speciale. Di quelli che provocando ti aiutano a crescere nel mondo».


La Lsc doveva avere carattere sperimentale. Lei è accusato di aver spinto solo quella.
«S’Ufìziu ha messo in pratica le decisioni politiche. Il piano triennale 2011-2013 ha stabilito che la norma fosse implementata anche all’esterno. E ha avuto l’assenso di Giunta, Consiglio, Commissione Cultura, Osservatorio, Conferenza Regioni-Enti locali. Università e Province non hanno espresso pareri negativi».

Che fa, si tira indietro? 
«No. Se mi si accusa di aver influenzato le decisioni politiche, ne sono soddisfatto. Ho seguito una metodologia usata in tutta l’Europa bilingue, evitando il folklore».

Chi verifica i risultati?
«S’Ufìtziu ha messo online la relazione sul lavoro svolto: aumentano i progetti di sardo a scuola, i libri e gli interventi sui media in Lsc. Ad altri spetta la sintesi».
Il Cros contempla le varianti del sardo diverse dalla Lsc. Perché invece quest’ultima non dovrebbe allargare lessico e regole? Perché non lasciare i sardi liberi di scegliere fra àcua e abba?
«Ognuno può parlare come crede: la Lsc norma solo lo scritto. Sono d’accordo sull’ampliamento, ma senza stravolgimenti. Il limite è tecnico, la lingua è quella che è, se allarghi troppo la strappi. Quello che conta è convincersi che lo scritto è diverso dal parlato, come in inglese. È la distanza dal dialetto di casa che conferisce prestigio. Se riusciamo a fare questo salto di qualità, bene. Oppure si andrà avanti con lo status quo. Che non è il massimo».
Dicono che la Lsc ucciderà le parlate locali.
«A ucciderle semmai è l’italiano. Un suicidio di massa, indotto dall’orientalismo, dalla circolazione di miti e bugie sulla lingua e su noi stessi. La Lsc è come il piano paesaggistico per le coste: una norma di tutela che salvaguarda l’ambiente linguistico. I vincoli irritano, sorgono spinte a cementificare. Ma alla fine è meglio avere una norma costiera piuttosto che mille spiaggette, asfaltate dall’italiano».
“La lingua cresce se è standard” dall’Unione Sarda di mercoledì 30 aprile - See more at: http://www.lacanas.it/2014/05/06/la-lingua-cresce-se-e-standard-dallunione-sarda-di-mercoledi-30-aprile/#sthash.dGjhTubW.dpuf
“La lingua cresce se è standard” dall’Unione Sarda di mercoledì 30 aprile - See more at: http://www.lacanas.it/2014/05/06/la-lingua-cresce-se-e-standard-dallunione-sarda-di-mercoledi-30-aprile/#sthash.dGjhTubW.dpuf
“La lingua cresce se è standard” dall’Unione Sarda di mercoledì 30 aprile - See more at: http://www.lacanas.it/2014/05/06/la-lingua-cresce-se-e-standard-dallunione-sarda-di-mercoledi-30-aprile/#sthash.dGjhTubW.dpuf

lunedì 12 maggio 2014

Sighide gasi
 
Custa gherra de sa limba sarda non cheret finire mai.
 
 
Baraunda ogni die, gente in favore de sa Limba Sarda Comuna, gente contrària chi li pregat sa morte. Chie cheret a l'emendare, chie non cheret, chie no ischit mancu issu su chi cheret ca oe narat abba e cras binu.
In mesu bi semus nois, sos operadores. Che santu Giuanne in sa festa.
Amus traballadu annos e annos pro nde pesare sa banca ruta de sa limba, pro li torrare su prestìgiu antigu. B'amus postu professionalidades e sentimentos (bortas meda finas dinari) cun s'isperu chi una limba mesu morta s'esseret pòdida torrare a bida cun traballu e sacrifìtziu, e massimamente cun s'amore chi li tenimus.
Como devimus abbaidare a sos babbos de sa polìtica linguìstica boghende·si·nde sa matza pari-pari peri sos blog, in una gherra de puntìllios chi nch'at a betare in sa chea totu su traballu fatu finas a como.
Sighide gasi. In s'ìnteri sa gente giai podet sighire a faeddare e a iscrìere in italianu.
 
Dae s'Isportellu linguìsticu subra-comunale de Pianalza e Montiferru otzidentale.

Tàtari: Piero Frau presentada su libru suo.


Giòvia, 15 de maju a sas chimbe e mesu de sero, in Tàtari, in su Museu Sanna, su de bator addòbios cun sa cultura: presentada de su libru "S'Istrumpa".

Sa presentada faghet parte de sa manifestatzione “Limba e libros in su Museu Sanna” ghiada dae s’Isportellu Linguìsticu de sa Limba  Sarda e Catalana.
Sa punna de su libru est cussa de defensare s’istrumpa, de l'imparare a sos giòvanos, e de dare a sos chi la cherent connòschere e praticare, règulas codificadas pro la pòdere ispartzighinare.
“S’Istrumpa” est una forma antiga de luta sarda, in custu libru benit espressada s'istima manna pro custu isport e pro su valore educativu e formativu chi tenet. Su libru est in duas limbas: in sardu e in italianu. 
Aberit sa presentada Gabriella Gasperetti, diretora de su Museu, sighit Cristiano Becciu funtzionàriu de su Servìtziu Limba  sarda, mòderat Giovanna Tuffu, de s’Isportellu regionale de sa limba sarda e catalana.
Ant a intervènnere Tonino Bussu, istudiosu de limba sarda e Micheli Ladu de s’Isportellu linguìsticu regionale de Casteddu, chi at bortadu su libru in sardu.
At a èssere presente s'autore de su libru Piero Frau.

mercoledì 7 maggio 2014

Macumere addòviu e dibata : “Basta con la democrazia”.

Su su sòtziu Nino Carrus organizat un’addòviu pro su noe de maju in Macumere cun su tema: “Basta con la burocrazia. La politica, l’impresa e il lavoro a confronto per cambiare radicalmente il sistema”. 
S’apuntamentu est a sas 6 de sero in su tzentru de sos servìtzios culturales – Ex caserme Mura (Carrera Gramsci). 

Introduit sos traballos su Sìndigu Antoni Succu, intervenint  
  • Paolo Maninchedda – Assessore a sos Traballos Pùblicos de sa Regione Sardigna; 
  • Alberto Scanu - Presidente Regionale Confindùstria; 
  • Ignazio Ganga – Segretàriu regionale Cisl cun dèlega a sa Pùblica Amministratzione; 
  • Battista Cualbu – Presidente Coldiretti Sardigna.

Sighint unas cantas testimonias de mala burocratzia, testimòngiant:
  • Maurizio Cossu – Artesanu;
  • Antonio Del Piano – Operadore de cumèrtziu;
  • Michele Corda – Sìndigu de sa Comuna de Noragùgume e Presidente de su Consòrtziu Industriale de sa Sardigna Tzentrale.
     - coordinat Giovanna Maria Fossati – Giornalista.

S’addòviu at a èssere de importu siat pro su tema in chistione siat pro sas testimonias chi nos ant a contare sos chi las ant proadas cun sas esperièntzias professionales issoro.

Sunt paritzos annos chi sos de su sòtziu Nino Carrus narant chi sa burocratzia est su nemigu mannu de s’Italia e de sa Sardigna. Est comente a àere una trobea chi firmat s’isvilupu de sa terra nostra. Mancari totus sas denùntzias galu oe no est istadu fatu nudda pro comintzare a leare unu caminu nou.
Est arribada s’ora de nàrrere bastat a custa birgòngia chi est italiana e mustrat sa presèntzia de un’istadu borbònicu e burocràticu. 
Devet partire un’ispinta dae parte de sa classe dirigente a manera chi comintzet un’istajone noa de riformas pro fàghere a manera chi su funtzionamentu de s’Istadu siat prus lèbiu, modernu e simple, cun burocratzia zero. Custu est su chi servit e chi totus dimandant: sas impresas produtivas, sos chi traballant in cale si siat setore, sos pintzionados  e in generale totus.

Casteddu - presentada de su libru de L. Berlinguer

Su oto de maju in Casteddu, in su Litzeu Ginnàsiu Istatale Giovanni Siotto Pintor, Viale Trento 103/104, s’at a presentare su libru:
RI-CREAZIONE- Una scuola di qualità per tutti e per ciascuno de Luigi Berlinguer”.
Coordinant Mariantonietta Mongiu e Silvano Tagliagambe.
Custu libru est un’òpera chi tratat a fundu sa chistione de s’iscola de oe, e de su chi diat a servire pro la torrare a fàghere partire cun giudu  pro fàghere a manera chi sa polìtica diat a s’istrutzione e a sa formatzione unu valore prus mannu. Su cambiamentu de sos tempos mustrat chi in sa vida de oe si preguntant semper de prus cumpetèntzias e connoschèntzias professionales mannas, duncas mudant sa manera e sa funtzione educativa.
S’iscola est aberta a totus, ponet sa tzentralidade de s’imparu comente base pro reconnòschere sas abilidades, favorèssere sa creatividade, ragionamentu e sentidos, a manera chi onniunu potzat leare parte a sa vida comente tzitadinu lìberu e responsàbile, pro àere una democratzia prus manna in sa contemporaneidade nostra. Su recuisitu chi servit est sa calidade de s’istrutzione. S’iscola gosi comente est oe non servit, est netzessàriu e urgente unu cambiamentu cumpletu . Su libru chircat de rispòndere a s’ipotesi de torrare a fraigare s’educatzione, e a su cunfrontu cun àteras realtades educativas e formativas.
Su cambiamentu benit dae bassu; b’est sa possibilidade de un’àtera iscola:
un’iscola de calidade pro totus e pro onniunu.

lunedì 5 maggio 2014

Utilesa de un'istandard pro iscrìere

          In custas dies faghende unu giru in sa retza leghimus de gente chi est morighende morighende contra a s’istandard ortogràficu de sa regione. Non si podet pensare de nde pòdere fàghere a mancu.
Cust’artìculu de Mauro Piredda nos mustrat comente a sa fine sena un’istandard onniunu iscriet comente chistionat, ma si su sardu est unu: sa limba sarda, tando finas s’istandard devet èssere unu.

       

Sa norma pro barigare sas faddinas in facebook

De Mauro Piredda
 
[…]
 



Si su telèfonu permitiat e permitet sa comunicatzione orale sena una presèntzia de sos interlocutores in su matessi logu, oe s’elaboradore e sos telefoneddos multimediales nos permitent de impitare una comunicatzione lestra – màssimu in sa “chat” – belle comente chi esseret faeddada, ma semper iscrita. Si detzidimus de iscrìere in sardu bidimus chi custos sunt sos mèdios chi prus de sos àteros nos lu cuntzedent, ma a su matessi tempus s’ausèntzia de una alfabetizatzione nde faghet essire a pìgiu unos cantos problemas.

Si faghimus una anàlisi de sos cuntènnidos publicados in Facebook (in ue totus o belle totus est de domìniu pùblicu) bidimus chi in medas iscrient comente faeddant. A s’ispissu s’impitant sas vocales paragògicas e duncas leghimus “a chent’annoso”, “ite b’ada”, “ite cherede”, “chie sese”, “sa feminasa”. A pustis, moende dae custas faddinas si nde podent fàghere àteras annanghende sa “s” de su plurale e duncas iscriende “sa feminasas”. Sighende in s’esèmpiu si nde bogat sa “s” de s’artìculu e duncas “sa feminasa” (cando non “saffeminasa”) e non “sas fèminas”. Medas bortas si ponet s’“h” in su verbu àere produende s’iscritura “ite b’hada”, “hapo famine”. Cun sa matessi lebiesa non si ponent unas cantas cunsonantes in sas paràulas: “su entu”, “su inu”. Non faeddemus de sa “d” eufònica”, de sas dòpias e de sos atzentos.

In pagas paràulas, si iscriet comente si faeddat. E a dae chi sos faeddos sunt unu pro cada bidda, bidimus chi internet nos mustrat unu grandu bentàlliu de solutziones orales, mancari chi iscritas. Totu custu ca no impitamus una grafia comuna. De su restu, in iscola su sardu no est galu intradu e – a dolu mannu – Facebook faghet iscola. In medas iscrient volantinos e manifestos sena critèriu, ispirados dae s’impreu de su sardu in internet. Sa cosa at sos aspetos positivos suos ca nos mustrat una gana de impitare sa limba e ca sas faddinas podent èssere analizadas e, gasi faghende, currègidas. Ma nos mustrat in antis de totu sa netzessidade de una norma iscrita. Finas pro afortigare s’oralidade, in intro e in foras de internet.

Leghe s'artìculu intreu inoghe

BOLIMUS SA LIMBA DE UNU PÒPULU NON DE UNA SETA E DUNCAS SA LSC SI PODET MUDARE E AMPLIARE

De Pepe Corongiu  – resumu de sa parlata.

Amus presentadu su CROS in Aristanis comente sìmbulu de su traballu chi amus fatu in custos annos. Calicunu narat chi no amus fatu nudda dae su 2006 a oe.  Acò, a tènnere unu curretore ortogràficu de sardu, pagos annos a como, pariat un’utopia. Non bi l’ant a fàghere mai, naraiant. Non s’ant a pònnere mai de acordu, contaiant. Est impossìbile, isperaiant.
E imbetzes su curretore de 40 mìgia lemmas est in lìnia e cadaunu lu podet impreare. Est un’ùtopia chi si acumprit.
[…]
 
 Amus tentu deliberas, logos, lìteras e cartellos in sardu in sa Regione. Sas intestatziones ufitziales in sardu. Amus tentu in fines unu standard che a sa LSC.
Su sardu est intradu in s’universidade. Amus tentu su sardu in iscola in s’oràriu curricolare, insinnantes formados, òperas didàticas, tradutziones de giudu, videogiogos, libros e grammàticas. Su sardu in sos mèdias at curtu che caddu: tv, ràdiu, web, giornales ant aumentadu sa produtzione in sardu. Amus fatu una campagna publitzitària intrea in sas televisiones cun spot in sardu. In sa campagna eletorale s’est faeddadu de polìtica linguìstica, comente mai in sos ùrtimos annos. E duncas, amus fatu unu muntone de initziativas pro crèschere sa cuscèntzia de su bilinguismu in Sardigna. E bi semus resessidos.
E tando proite gente chi narat chi est ativista de su bilinguismu nos narat chi no amus fatu nudda? Nos ingiùliant e nos frastimant? E nos atacant a livellu personale finas cun s’iscusa de sa LSC chi diat dèpere èssere mudada ca si nono semus no isco ite?
[…]

 Non semus una seta. Non cherimus fàghere una limba pro una seta, nois cherimus fàghere una limba natzionale, una limba pro unu pòpulu.
E tando, ca semus gasi, tenimus su dovere de faeddare cun custa gente, sena pregiudìtzios e arrennegos. Depimus abbèrrere su tundu, su chircu, su ballu e los depimus fàghere intrare ca si nono nos cumportamus che a sos peus de issos. Pro su bene de sa limba, de sa Sardigna e de su Movimentu Linguìsticu, chi gasi si podet finas ismanniare e afortire.
Posca su tempus at a sedatzare su trigu dae sas erbas malas.
E duncas si podet faeddare de mudare e ampliare sa LSC. Bastu chi custa gente siat in favore a traballare pro una limba e pro unu standard, cosa chi pro nois est una làcana chi non si podet barigare. Lu depimus fàghere custu arresonu cun custa gente, sena timoria e cun coràgiu. Podet èssere finas chi unos de custos siant interessados petzi a microegemonias personales, ma nois non semus sos meres de sa limba e non semus insostituìbiles. Depimus pònnere in contu chi si custos sunt prus capatzos de nois est pretzisu chi nos boghent. E custu, si sa tenta est custa pretzisa, at a fàghere su bene de sa limba. Ca sa cumpetitzione podet èssere finas sana.
[…]
 
Sa polìtica depet cumprèndere chi sa limba sarda podet sarvare s’autonomia ispetziale meda de prus de sos contos de s’insularidade, de sa farta de trasportos o de s’isvilupu chi trigat.
[…]
 
Leghe s'artìculu intreu inoghe.